Bilans płatniczy na bazie transakcji jest statystycznym zestawieniem obrotów z zagranicą, które w odniesieniu do określonego czasu, w usystematyzowany sposób prezentuje transakcje gospodarcze zrealizowane przez Polskę z resztą świata.

Bilans płatniczy prezentowany jest z uwzględnieniem rachunku bieżącego, rachunku kapitałowego i finansowego, salda błędów i opuszczeń oraz oficjalnych aktywów rezerwowych. Znaczna część obrotów bilansu płatniczego na bazie transakcji pochodzi z zamkniętego systemu zbierania danych o transakcjach rozliczanych przez polski system bankowy. Banki przesyłają do NBP informacje zarówno o transakcjach swoich, jak i wykonanych w imieniu klientów banków. Dane pochodzące z banków są uzupełniane informacjami uzyskanymi bezpośrednio z przedsiębiorstw.

Poszczególne pozycje bilansu płatniczego obejmują:

1. rachunek bieżący - transakcje dotyczące rozliczeń za towary, usługi, dochody oraz przekazy transferów bieżących;
2. rachunek kapitałowy - transfery kapitałowe oraz transfery środków związanych z nabyciem lub sprzedażą aktywów niefinansowych i nieprodukowanych;
3. rachunek finansowy - transakcje finansowe obejmujące inwestycje bezpośrednie, portfelowe, pozostałe inwestycje oraz pochodne instrumenty;
4. saldo błędów i opuszczeń - transakcje, które nie zostały włączone do komponentów bilansu płatniczego;
5. oficjalne aktywa rezerwowe - transakcje w zakresie: złota monetarnego, transzy rezerwowej w MFW, foreign exchange (gotówka i lokaty w walutach wymienialnych) oraz pozostałych należności dokonane z nierezydentami w walutach wymienialnych.

Źródłem definicji jest Główny Urząd Statystyczny